Auteur: Jaap Gerritsma (Pagina 1 van 3)

Mycobacteria

Ja, die Pinokkio-neus van Mark Rutte werd steeds langer wegens alle leugentjes die hij als ontsnappingskunstenaar in zijn hoge hoed had verborgen. Zijn groeiende neus verraadde steeds zijn bedoelingen of hij nu wilde of niet, zo wil het meesterlijke verhaal van Carlo Collodi.

Er is ook iets mis met de neus van Minister President Schoof. Welgevormd in het begin toen hij aantrad, maar onlangs zag ik tot mijn ontzetting dat het neustussenschot was weggeteerd en hij met een ingezakte zadelneus door het leven gaat.

Hoe kom ik ineens aan dat vreemde beeld?

In de jaren 90 werkte ik voor de leprastichting in Afrika aan een onderwijsprogramma voor de bestrijding van Lepra en daar bezocht ik een ziekenhuis in Nigeria met patiënten in het laatste stadium van deze ziekte. Een harde confrontatie met de gevolgen van deze aandoening: zadelneuzen, klauwhanden en veel meer van die vreselijke symptomen van die verwoestende ziekte.

Ja, dat ging er allemaal door me heen toen ik Schoof zag orakelen.

De werking van bacteriën in het menselijk lichaam.

Lepra komt in vele gedaante tevoorschijn als mensen besmet raken. In een milde vorm kan het lichaam met zijn immuunsysteem de ziekte beperkt houden. De cel geïnitieerde afweer doet haar werk en de schade blijft zeer beperkt. Bij gezonde mensen is die afweer zo goed dat je misschien niet eens merkt dat je door mycobacterium leprae besmet bent. Maar anderen hebben de pech dat die afweer onvoldoende werkt en bij hen kan de bacterie ongehinderd en in grote getale zijn favoriete plekjes innemen, bijvoorbeeld in de Schwann cellen van het centrale zenuwstelsel. En omdat bacteriemassa’s het beste gedijen in koele erogene zones van het lichaam is de neus een van de favoriete plekjes naast handen, scrotum etc.

Ja, dat zag ik bij Schoof, alleen niet een besmetting door de lepra bacterie maar door de invasieve mycobacterium faschismus. Een goed bestuurder heeft een goede afweer tegen de giftige besmettelijke tongen van politici die chaos en verwarring proberen te stichten met hun vooroordelen en ontwrichtende ideeën en weet de weg naar het riool te wijzen voor deze geestesproducten.

Bij Schoof is de natuurlijke afweer echter ten gronde en is hijzelf besmettelijk geworden bij hoesten en menselijk contact.

Hij heeft zich laten infecteren door onze gebleekte rattenvanger die steeds over zijn schouder staat te hijgen met zijn besmettelijke gifwolken. Zijn immuunsysteem heeft hem in de steek gelaten ondanks zijn goede voornemens. Zijn neus vertoont nu de eerste belangrijke symptomen van zijn verval.

Een ingezakte zadelneus als symbool voor het instorten van de menselijke waardigheid.

Geen wonder dat de NRC hem niet langer als een verbinder kan zien omdat uit zijn mond beschuldigende woorden stromen die een bepaald volksdeel schuldig maakt. Een fallacy van de eerste orde om door het wangedrag van enkelen een hele groep schuldig te maken.

Er is nog hoop Schoof: aftreden en je snel laten behandelen door deskundigen.

Als je zo doorgaat: een geschonden gelaat zal je deel zijn. Misschien worden je handen klauwen en kun je over een tijdje je ogen helemaal niet meer sluiten en zullen vliegen vrij spel krijgen wat blindheid tot gevolg heeft.

Gezien je staat van dienst voor dit land moet je jezelf dit lot besparen.

One Dimensional Man 2

Een goede vriend van me probeerde me te verleiden om mijn vorige bijdrage terug te trekken. Het ruikt zo naar 60 er jaren mottenballen schreef hij. Alle reden om dat oude Marcuse-kostuum in de kast te laten hangen of naar de kringloop te brengen.

Mijn antwoord is: Juist niet. Het is geen wonder dat er in de filosofie weer een trend is die filosoof opnieuw voor het voetlicht te plaatst. Zijn oude ideeën zijn momenteel veel relevanter dan we misschien zelfs in die tijd zagen. In zijn vooruitziende blik voorzag hij dat we de aarde zoals het rijke westen die exploiteert aan het uitputten zijn door steeds maar voorrang aan economie en winst te geven. Veel grondstoffen worden schaars. Er heeft een enorme toename van de uitstoot van CO2 na de val van de muur plaatsgevonden, gigantische overstromingen in Pakistan en op andere plaatsen. Droogte in Afrika, bosbranden, poolkappen smelten, rivieren ernstig vervuild en door klimaatveranderingen en oorlogen zijn er enorme migratiestromen op gang gekomen om die ellende te ontlopen en betere alternatieven te zoeken. Alles beter dan de dood!

De leefwijze van de rijke landen is een imperialistische die berust op systematische uitbuiting van sociale groeperingen in het mondiale zuiden. En de toegezegde herstelbetalingen komen maar moeilijk op gang ondanks alle beloften omdat rijke industrielanden die  genoegdoening als een soort charitas zien en niet gewoon als een plicht om je schulden te voldoen. Deze vorm van externaliseren( om het maar eens sjiek te zeggen) verhult de ware offers die worden opgebracht en aan het oog van de consumerende westerling onttrokken. Arbeiders in Bangladesh die bij temperaturen van rond de 40 gr C overuren maken onder ellendige omstandigheden om aan de stijgende vraag naar mode van postorder bedrijven en commerciële platforms zoals Amazon te voldoen. Die laatste overigens die op zijn beurt hun personeel nauwelijks tijd gunt om te pissen tijdens hun werk. (Dat kon alleen ontdekt worden door infiltratie van een incognito journalist die ook met een natte broek zijn werk moest doen). Zelf vliegen de heren in privé jets die pp 5-7 keer meer co2 uitstoten dan commerciële vluchten, maar daar zullen de sanitaire voorzieningen zeker bijzonder goed in orde zijn met misschien wel voorverwarmde toiletbrillen.

Geen vorm van welzijnseconomie! Daar had je het geld ook aan kunnen besteden.

Marcuse had dit resultaat van zijn voorspelling zelf niet eens kunnen voorstellen.

Ik wil een voorbeeld van externalisering wat verder uitwerken tot slot. Ieder van ons heeft in een supermarkt wel eens met voldoening en kennis van zaken in een avocado zitten knijpen of die al heerlijk rijp was. Avocado, gekoesterd om zijn voedingswaarde, boter uit het bos: veel energie, de juiste vetten, eiwit, vezels.

Chili is een van de grootste exporteurs van Hass avocado’s die per stuk meestal meer dan een euro in de supermarkt kosten. Maar het land kampt met een enorme droogte, klimaatverandering maar ook omdat de avocadoboom enorme hoeveelheden water slobbert om dat groene botertje tot de boom te realiseren.( geschat wordt 1300 liter water voor een kilo avocado. 1 Kilo biefstuk trouwens  15000 liter. Daar moeten we het zeker ook een keer over hebben.)

Maar water is geen publiek voorziening in Chili maar onder de hyperkapitalist Pinochet in private handen gekomen en dus verhandelbaar. Dus het zijn de grootwaterbezitters die de boomgaarden nog kunnen houden en de kleine boer ziet zijn vruchten verschrompelen tot stenen in een maanlandschap sinds het klimaat veranderende en droogte zijn intrede deed ook door de  veel illegale waterputten, geslagen door de locale bevolking om het hoofd boven water te houden.

Maar dat lukt zelfs niet meer.

One Dimensional Man

De huidige mens bevindt zich in een bijna verstikkende omarming met de machtige productiemiddelen van westerse maatschappijen. Die hebben tot doel  met alle mogelijkheden die zij kunnen verzinnen mensen de verleiden om die producten te gaan consumeren. Reclames draaien als wervelwinden om deze consumenten heen om om ze aan de haak te slaan. Manipulatie en misleiding behoort tot het geraffineerde repertoire van fabrieken, de techoindustrie, de modeindustrie, allemaal om dit doel te bereiken want: de system must go on.

Dan heb je je toch ook vrije tijd voor de persoonlijke invulling van je verlangens?

Ook vrije tijd is ontdekt door deze machinerie. Omdat je zo hard werkt voor de productieapparaten heb je toch recht om de zon op je hoofd te laten schijnen? Vliegmaatschappijen, resorts, hotelketens staan voor je klaar om je een onbezorgd gevoel te geven.De stranden vol, drank vaak gratis en in de hotelketens lange tafels met oneindige hoeveelheid voedsel.

Het consumentenparadijs is geboren.

Het idee van de One Dimensional Man komt van de Duitse Filosoof Marcuse. Hij werd  in de jaren 60/70 beroemd met dit idee en stond daardoor aan de basis  van veel studentenopstanden om mensen bewust te maken van dit consumentisme en de macht van de de industrie op onze samenleving.

Het werd stil rondom zijn person nadat en de westerse wereld draaide en consumeerde door. Een van de belangrijkste reden was dat de industrie en de politiek weer succesvol  was door het accent van de collectieve mogelijkheden( o.a. je samen te verzetten) te leggen op de persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid. De mens heeft keuzemogelijkheden en succes of falen is een kwestie van eigen verantwoordelijkheid.

Maar er zijn ontwikkelingen in de samenleving en wereld die ineens opnieuw de aandacht vestigen op de ideeën van deze inmiddels al lang begraven filosoof. Er is een klimaat verandering op komst, de aarde raakt uitgeput van zijn grondstoffen, essentiële regenwouden verdwijnen. Het kapitalistische gevampier begint een eindpunt te bereiken en nu komen we voor de vraag te staan of we dit allemaal nog tot staan kunnen brengen als we onze met hard werken verdiende automobiel soms door de straten zien varen in plaats co2 uitstotend door de straten ronken.

Om hier aan een antwoord te werken is het interessant om terug te gaan in de geschiedenis. Marcuse baseert zich op de theorieën van Marx. Marx zag haarscherp in de 19de eeuw tijdens de industrialisatie een tweedeling ontstaan tussen de bezitters van het productie apparaat waaronder ook de grootgrondbezitters en het volk dat zich op kleine pachtgronden kapot zwoegde en ploegde of zich doodwerkte in stinkende enorme herrie producerende fabrieken. Alle aandacht voor de winst, geen enkele aandacht voor de mens om hem minder te laten werken of zijn werklast te verlichten. Ideeen die de beroemde econoom John Maynard Keynes overtuigd aanhing. Marx zijn opvatting opvatting was dat dit proletariaat in opstand zou komen en zich meester zou maken van die productiemiddelen en een er een heel andere, betere en met minder armoede bezaaide maatschappij zou ontstaan.

Dat gebeurde niet omdat het proletariaat verburgerlijkte. Ik geef een voorbeeld hoe de industrie de aandacht van die opstand wist af te leiden. Henry Ford was een van de eerste die scherp zag dat het proletariaat moest gaan profiteren van die enorme productie winsten. Zorg er dus voor dat ze eten kunnen kopen, een huis kunnen bewonen en een T-Fordje voor de deur hebben. Dat houdt ze koest en wij kunnen blijven produceren en hebben  er een goede afzetmarkt bij.

Je zou dit de eerste zeer geslaagde coöptatie kunnen noemen waarin bezitters van de productiemiddelen buitenstaanders deel uit lieten maken van hun verworven rijkdom.En: op deze manier een mogelijke revolutie in de kiem wisten te smoren.

Maar waarom nu weer die aandacht voor de slavernijgedachte van Marcuse?

Omdat steeds duidelijker wordt dat we met z’n allen op een  destructief spoor zijn beland.De aarde raakt uitgeput, het klimaat verandert door door o.a. de vrije uitstoot van stikstof en Co 2 en : de armoede is niet verdreven. Het proletariaat is veranderd in een precariaat van seizoenarbeiders, flex werkers, zzp’ers, woningzoekende, slecht gehuisveste en arme studenten etc. Het grote geld wordt verdiend door een beperkte groep rijken die steeds rijker worden. De vrije markt doet haar werk wel op een zeer speciale manier.

We kunnen ons nu de vraag stellen of we nog in staat zijn van de One Dimensional Man een more dimensional man te creëren? De mens bevrijden uit die permanente dienstbaarheid aan de kapitalistische mogelijkheden.

Over de werking van het kapitalisme, haar destructieve krachten, haar manipulatieve vermogen, de ongelijkheid in de wereld, wil ik het de komende afleveringen hebben.

Hoe dan ook moeten we op zoek!

Maak Kapot wat jou kapot maakt. Deze dichtregel van Menno Wigman haalt Marian Donner in het begin van haar bijdrage aan in de Groen Amsterdammer aan  waar ze samen met Thijs Lijster Marcuse weer tot leven kust.

Ik eindig er voorlopig mee.

Identiteit, biologisch of gevormd tussen je oren?

Ik wil toch nog even terugkomen op een blog (Niet biologische eigenschappen maar leeftijd is het belangrijkste *)die ik eerder schreef over de Yoruba’s, een volk dat bestaat uit ongeveer 40 miljoen Afrikanen die voor een groot deel wonen in Nigeria.

Tien jaar werkte ik in voor de universiteit van London in dat land voor leprabestrijding.

Het interessante van de Yorubacultuur was, (los van hun bijzondere tweelingverering) dat zij in hun taal geen gebruik maken van een onderscheid tussen mannen en vrouwen. De woorden man en vrouw komen niet voor in de omgangstaal, noch broer en zus. En dat heeft nogal wat implicaties bijvoorbeeld op de manier hoe dit volk naar identiteit kijkt. Niet het geslacht bepaalt hoe men naar mannen en vrouwen kijkt, maar de leeftijd. Niet te vergelijken dus met het slagveld waarop we op dit moment in de westerse wereld discussies over gender en identiteit voeren. Boeken verbieden, schrijvers belagen en cancellen, woke bestrijden zoals de  oude jezuïeten ongelovigheid roken en overmeesterden,trad-wife’s die de klassieke vrouwenrol idealiseren; het blijft maar doorgaan en niemand weet hoe dit tot staan gebracht moet worden, als het ooit al tot een einde kan komen.

Daarom is het zo interessant wat Oyeronke Oyewumi, Nigeriaanse professor in de sociologie en werkzaam in de USA, daar over zegt nog eens voor het voetlicht te brengen. Onlangs verscheen een interview met haar in het Filosofische Magazine en daaruit wil ik een paar dingen naar voren halen die voor ons ook belangrijk kunnen zijn. In haar optiek is de manier hoe het westen naar identiteit kijkt volkomen cultureel bepaald. Hoe wij denken over gender is een sociaal construct. Dat betekent dat de plaats die mannen en vrouwen in onze samenleving toewijzen, hoe we met elkaar omgaan, hoe we over man-vrouw kwesties praten, wordt bepaald door de ervaring die we in onze wereld opdoen. We kijken met onze normen en waarden. Dat vormt ons beeld dat we ontwikkelen over mannen en vrouwen. Dus zeker geen biologische bepaaldheid met een vaststaande rolverdeling, waar de Franse filosoof Michael Foucoult nog een schepje boven op door te stellen dat dit onderscheid —en ook de scheiding tussen wit en zwart- bedoeld is en stevig gehandhaafd wordt om macht uit te oefenen; een hiërarchie aan te brengen tussen mensen, groepen te onderdrukken. Der Wille zur Macht volgens Nietzsche, een soort psychologisch principe van de mens om eigen kracht te vergroten om levensdoelen te bereiken

Maar dat is volgens onze Yorubasociologe slechts een visie die helaas wijd en zijd over de wereld vanuit het westen is gaan migreren met de kolonisatie en (mijn toevoeging) een schier eindeloos conflict, debat en machtspolitiek uit de duisternis tevoorschijn laat oprijzen.

Hoe daar nu mee om te gaan om dit proces een beetje bij te sturen?

Wij moeten sowieso terug naar de bezinning op onze taal omdat er een relatie is tussen de taal die we spreken en hoe we over de dingen denken. Beelden die zich gaan vormen.(We gaan het nog  hebben over de lompe boertige scheldtaal van onze populisten die in de regering zitten momenteel ).

Er zit een sterke verwevenheid tussen de belevingen die we hebben in de wereld en taal die we gebruiken en daar moeten we ons van bewust worden wat voor werking daar van uit gaat.

Als we uit die negatieve spiraal willen komen, tenminste?

Ik denk dat we met genderneutrale wc’s en mensen die zich niet aangesproken voelen bij een hij of zij maar met hen om hun beide kanten te accentueren geen revolutie teweegbrengen. Maar de bedoelingen zijn duidelijk en het is een eerste stap. Helaas blijkt uit onderzoek ook nog eens dat juist de culturele elite in YorubaAfrika de manier van praten en denken van het westen overneemt. Dat maakt de ontwikkeling gecompliceerder.

En tot slot haar reactie op de waarneming dat het vooral de vrouwen zijn, ook in Afrika, die zich met de opvoeding van kinderen bemoeien. Dat willen we toch niet meer. De grote klacht van veel feministen in het westen. Zij ziet echter in de opvoedende taak juist een natuurlijke relatie tussen moeder en kind dat past bij het feit dat zij de schepper is van nieuw leven. Dat zij daar de meeste tijd aan besteedt voelt niet als een belemmering voor haar ontwikkeling maar juist als een kracht die je kan opbouwen om op jouw levenssituatie grip te houden.

Daar kan ik het trouwens helemaal mee eens zijn. Als man heb ik twee kinderen opgevoed vanaf een jonge leeftijd en heb geleerd me staande te houden op een manier die je met geen enkele academische studie had kunnen bereiken.

 De uiterst competitieve mannenrol is een ongezonde rol. Zorgzaamheid oefenen is een goede zaak.

Misschien voor veel mannen een goed begin: een kritische blik hier op in onze destructieve neoliberale samenleving met haar bijna onbegrensde Wille zur Macht

*Om de genoemde column nog eens terug te lezen gewoon helemaal naar beneden scrollen

Buikspoeling

“Ik zal u de zaal laten zien waar patiënten liggen.” De zuster ging me voor op een grote zaal met bedden waar dialyserende mensen uitgestrekt op de lakens lagen. Het is er doodstil; iedereen ondergaat gelaten zijn lot.  De moderne restaurantkeukens maken meer herrie met hun borden en machines dan deze ziekenboeg  waar mensen roerloos hun leven verlengen met de kunstnier.Bij hun hemodialyse worden de afvalstoffen en het vochtoverschot uit het bloed gefilterd. Aan de ene kant van het membraan in de machine stroomt spoelvloeistof, ook wel dialysaat genoemd, en langs de andere kant het bloed weer in de arm.

“U heeft er een een tijdje geleden voor gekozen om hier niet te willen liggen maar voor de buikspoeling( peritoneal dialyse), toch? Ze liep nu naar een hoek in de zaal en wees op een kleine machine. “We kunnen de buikspoeling hier in het ziekenhuis doen. Zelfs ‘s nachts zodat u er niet thuis mee wordt belast.” “

Aan mijn gezicht moet ze hebben kunnen aflezen dat ik me daar niet erg op verheugde. ’

“Maar voegde ze er snel aan toe: “Als u een beetje zelfstandig bent leren we u precies hoe u dat thuis moet doen.”

 Ik was niet erg in staat om adequaat te reageren. “Zo dadelijk kun je alles nog eens met de nefrologe bespreken, maar ik zie u daar goed toe in staat.“

Meer dan een beetje knikken kon ik niet.

“Het is niet veel hoor, maar u heeft zelfs een keuze bij die peritoneal buikspoeling.”

  “Ik een keuze?”

  “ Ja u kunt de kathedertunnel in de buik door de chirurg laten in brengen onder algehele narcose wat meestal gebeurt, maar tegenwoordig doet de radioloog ook een dergelijke ingreep onder locale anesthesie.” 

Opereren onder locale anesthesie? Dat woelde meteen een herinnering bij me los toen ik ongeveer 15 jaar geleden dat onderging bij een operatie aan mijn oog door netvlieslloslating. Alles ging goed tot ze me gingen fixeren en ik in een paniekuitbarsting begon te schoppen en te trappen en ze in allerijl alsnog de algehele verdoving moesten toepassen. Ik kon ineens uit mijn woorden komen.

 De zuster knikte.

 “Kijk dit is een peritoneal dialyse verwarmingselement box om de spoelvloestof op temperatuur te houden. We leren u te spoelen zonder gebruik van de machine. Dat is belangrijk als de stroom uitvalt. Dan kun je het altijd zelf doen. Voor uw eigen veiligheid.” En zei ze: “Daar moet u rekening mee houden thuis.” Ze wees op een stellage met allerlei kartonnen dozen.De voorraad spoelvloeistof is aanzienlijk. “En die moet goed vorstvrij bewaard worden.” Inderdaad: dat wordt nog een probleem in mijn appartement. Voor een hoop mensen een onoverkomelijk probleem omdat het lijkt dat je permanent tussen de verhuisdozen te moeten leven.

  “De nefrologe wacht op ons zei de zuster. Ik ga even met haar praten en daar na gaat ze het gesprek met u voeren.”

Die middag was ik in handen van drie vrouwen en realiseerde me hoe aangenaam en ontspannen de drie gesprekken verliepen. Aandacht voor alles. Die vrouwen geven een extra kwaliteit aan de geneeskunde. En ik ben in goede zorgzame handen. Hoe zorgvuldig werd niet mijn dieet door de diëtiste, de derde in de rij, nageplozen en becommentarieerd.En daar stak een klein monstertje zijn kop op, De door mij geliefde Oatly haver barista drink zit vol met dikaliumfosfaat E340. Dat bevat veel fosfor. En juist dat mineraal blijkt uit de test loopt bij mij uit de hand, stapelt zich op in mijn bloed. Dat kan botontkalking veroorzaken en de bloedvaten doen verkalken. Dus nu ook naast zout en eiwit letten op de E-Nummers met hun fosfaten.

Ik denk dat ik misschien nog een half jaar op mijn eigen nieren kan functioneren. En dan lig ik hier in bed of met een kathedertunnelaan aan een machine in mijn eigen bed.

De levensruimte wordt dan steeds kleiner, maar ik ben wel in goede handen.

Freischwebende Intelligenz

Toen ik begin jaren 60 sociologie ging studeren maakte een begrip dat tijdens de colleges werd besproken diepe indruk op mij: Freischwebende Intelligenz. De bedenker: Karl Mannheim, een belangrijke Duitse socioloog van voor de oorlog. Er moesten mensen zijn die niet per se doelmatig en pragmatisch over maatschappelijke problemen konden denken, maar hun gedachten en geest vrij konden laten meanderen, kritisch, ongebonden en met een sensibiliteit voor de sociale omgeving. En de overtuiging dat de omgeving aan hun freischwebende lippen zouden hangen.

Voor mij was het destijds een soort openbaring, gewend als ik was aan paters Franciscanen die als ware inquisiteurs de leerlingen op hun huid zaten om hun gedrag te controleren en te beïnvloeden. Freischwebend, flauwe kul, naar de kerk, nederigheid. Enorme conflicten waren mijn deel toen ik me daartegen ging verzetten. Zie mijn boek “Ongedachte belevenissen”.

Het is dan ook geen toeval dat juist aan universiteiten gedurende de studieperiode studenten dit kritische vrije denken leren ontwikkelen.Met name in de jaren 60 begon dit duidelijke vormen aan te nemen. Na de oorlog wilde de maatschappij zo snel mogelijk terug naar de oude systemen en hiërarchieën. Onderwijs was massaal, een soort bioindustrie waar studenten in grote aantallen in auditoria naar hun leermeesters moesten luisteren. En de studenten begonnen zich steeds meer af te vragen waarom zij steeds van die grote dikke zwarte roetwolken uit de schoorstenen zagen komen en de steden waarin zij hun kennis opdeden maagkrampen kregen van de hoeveelheid blik die ze in hun straten te verstouwen kregen.

Nederland was uniek door het ontstaan in die jaren van Provo en de Kabouterbeweging(Roel van Duyn) die met strenge vingertjes naar o.a. het consumentisme, de woningnood, ecologie ging wijzen om de maatschappij te alarmeren. En ook kwamen de universiteiten zelf ook steeds meer onder druk te staan. De positie van de professoren die op absolute hoogte stonden in de rangorde werd aangetast omdat de studenten vonden dat het wel democratischer kon. Zij wilde  hun stem laten horen. Niet langer kuddeonderwijs.Er kwamen protesten tegen de onbetrouwbaarheid van de examenmethodes door allerlei willekeur. Steeds meer woningen werden gekraakt om huisvesting te vinden.

In die spanningen aan verschillende faculteiten werd ik aangesteld om met ideeën te komen hoe het onderwijs op een andere manier benaderd kon worden; een behoorlijke vorm van Freischwebendheid was gewenst.

Maar die Freischwebende medaille had ook een keerzijde. Vrijdenkers roepen weerstand op. Dat merkte ik eigenlijk al tijdens mijn studeren dat mijn vrienden, allemaal studenten in exacte wetenschappen, mijn studierichting hoonden als onbeduidend. Ik was een soort salon of kaviaarsocialist en alleen als vakbondsleider of iets dergelijks hadden ze me geaccepteerd maar zeker niet mijn vage praatjes. Freischwebend, a me hoela, kletspraat.Don ‘t tell but show!

Ik heb een keer aan mijn vader proberen uit te leggen wat ik precies deed. Zelf was hij wiskundige en na pogingen van mij om duidelijk te maken wat sociologie inhield zei hij na al een tijd te hebben gezwegen: “Dus iets met mensen” . Abstracter kon het voor hem niet. En dat voor iemand die dagelijks bezig was met magische vierkanten vond het veel te abstract? En wat onderwijs betreft: een goed leerboek will do was zijn mening.

In de kern speelt deze wrijving nog steeds tussen wetenschap die feiten op tafel probeert te krijgen en de politieke wenselijkheid. Die wordt alsmaar heviger omdat er niet alleen gehoond wordt maar vanuit populistisch retorische hoek elke nuance wordt platgeslagen. Ik las vandaag nog in de NRC een uitspraak van Herbert Kickl, de leider van de FPÖ in Oostenrijk (zij wonnen de verkiezingen) dat academici en journalisten parasieten zijn en hun geld verdienen met het rondpompen van gebakken lucht. Iets waarmee ik me nu volgens zijn inzicht mee bezondig. Nuancering en chanterend lomp retorisch geweld gaat moeilijk samen. Denk maar aan de COVID periode waar in het Outbbreak Management team alle kennis die nodig was om de epidemie te beteugelen werd geleverd door de epidemiologen en clinici en bij wezenlijke beslissingen over het sluiten van scholen psychologen pedagogen en sociologen nauwelijks een rol speelden. Het gaat uitsluitend om virussen en bacteriën, besmettingsgetallen.  Rutte hield niet erg van sociale analyses met desastreuze gevolgen voor de onderwijspraktijk bleek achteraf. Een goede evaluatie van de politieke besluitvorming moet er nog steeds komen, als die er ooit komt.

Ik wil de komende maanden een reeks wijden aan een aantal belangrijke zaken die steeds meer gaan schuren in de huidige tijd. Wat zijn bewezen feiten, wanneer gaat het om gewoon politieke machtsuitoefening? De rol van wetenschap hierin, de universitaire vrijheid. Vragen zoals: Hoe herken ik de populist, de fascist in de dialoog? Wat is hun invloed? Vrijheid van meningsuiting vrs academisch vrijheid. De One dimensional man haal ik maar weer eens van stal. Democide ofwel pogingen tot moord op de democratie, die Wille zur macht, wokeness om er maar een paar te noemen.We zitten in alarmerende politieke ontwikkelingen en het doorgronden van het kwaad kan helpen om nu een stevig standpunt in te nemen.

Overigens kende de sociologie in de jaren dertig met het idee van Freischwebenheid ook al een enorm verzet. Het laat zich simpel raden: door de nationaal socialisten.De zeer belangrijke Frankfurterschule(Horkheimer, Adorno, Fromm, Marcuse) behoorde weliswaar niet helemaal tot de Freischwebende Intelligenz omdat zij zich niet alleen concentreerden op algemene liberale principes maar op de analyses van Marx met hun Kritische Theorie  over  kapitalisme, cultuur en maatschappij. En de belangrijkste vertegenwoordigers waren joden. De nazies sloten gewoon het instituut Sozial Forsung en hun belangrijke werken werden verbrand. De hoofdrolspelers vluchten naar de USA waar ze hun werk voortzette.

Ook wij mogen ons verzet tegen blinde machtsuitoefening niet verzaken.Het is actueler dan ooit.

Intieme vrouwenstemmen

Het was maar een klein berichtje in de krant. Vrouwen en meisjes mogen voortaan niet meer zingen en declameren in openbare ruimtes.Een strikte interpretatie van de sharia hadden baardige mannen bedacht.

Vrouwen zijn nu niet alleen bijna niet te zien in Afghanistan, ze zijn nauwelijks nog te horen; alleen nog als ze begeleid worden door manvolk. Hun stem is te intiem, die moet beteugeld worden. Een zoveelste vernedering en inbreuk op het recht van vrouwen om zich te uiten en deel te nemen aan het openbare leven. Een nieuwe loot aan de boom van onderdrukking naast sluiers, besnijdenissen en andere repressieve maatregelen, ontsproten aan patriarchale breinen.

De betekenis van deze beslissing  drong maar langzaam tot me door. Wat is er in godsnaam gebeurd in dat land dat ze tot een dergelijke totaal oninvoelbare beslissing zijn gekomen?

Na lang peinzen kreeg ik een idee hoe zoiets onmogelijks kan ontstaan in het hoofd van opperste leider Mawlawi Hibatullah Akhundzada.

Zomaar een gedachte

Dictators gebruiken alle middelen om slechte invloeden op hun volk buiten de deur te houden. Echter niet als hun eigen bevrediging in het geding is. Streng Gereformeerden keken in vroegere tijden stiekem zelf tv terwijl ze luidkeels verkondigde hoe abject het staren naar de buis was. Putin schijnt een groot liefhebber te zijn van (verboden)Amerikaanse cowboyfilms. Kim jong-un geniet van Disney animatie. Het is daarom aannemelijk dat onze Talibanleider ook wel eens een filmpje in het geniep bekijkt. Ik stelde me voor dat hij naar de film Shaw shank heeft gekeken, achter geblindeerde ramen natuurlijk. Het verhaal speelt zich af in een meedogenloze gevangenis met corrupte bewakers en een directeur die heilig in de bijbel gelooft. Voor de Talibanleider een vertrouwd decor. In een dergelijk regime onstaan vriendschappen om te overleven en onze hoofdpersoon, een bankier, helpt de bewakers en de directeur met belastingen en beleggen en weet zo privileges te vergaren. En dank zij zijn inspanningen weet hij voor de gevangenis afgedankte boeken te verzamelen en oude grammofoonplaten.

Hij mag gebruik maken van het commandocentrum van de gevangenis met toezicht van een bewaker.

En dan komt die verbijsterende scène. Op een van de afgedankte platen staat de beroemde aria van Mozart: Che soave zeffiretto uit de bruiloft van Figaro. “Een lief klein briesje zal vanavond  aanwaaien…” Twee vrouwenstemmen die hij door de draadomroep van het cachot door het hele complex laat horen.De bewaker zit op de pot met zijn broek op z’n knieen en kan niet direct ingrijpen. …”Onder de dennen van het bosje…” Of het geluid uit de hemel komt. Kreupel geslagen geïnterneerden rijzen op uit hun ziekenhuisbed. Niets willen ze missen van de betoverende warmte van de engelachtige stemmen. Gevangenen, bezig met slavenwerk, staken het werk, monden vallen open, ingesloten gestraften omklemmen hun tralies alsof ze ditmaal alle ijzer met hun handen kunnen vermorzelen.

Onzegbare krachten tilden de geknechte gevangenispopulatie voor even boven de meedogenloze grauwe werkelijkheid uit. Gaf hun even het gevoel van vrijheid.

Door vrouwenkelen losgezongen uit hun ketenen.

Voor even.

Onze bankier kreeg de zwaarste straf in de isoleercel van de directeur.

Mawlawi Hibatullah Akhundzada wist genoeg.

De vrouwenstem kan een opstand veroorzaken.

Even iets anders…

Jaap is even met andere dingen bezig. Tot later.

Was wel humoristisch van Rogier om mijn afwezigheid toe te lichten. De werkelijkheid is profaner: ik was erg ziek. Na de presentatie van Sluitsteen in Zutphen kwam ik met hoge koorts thuis en ben tot op de dag van vandaag niet hersteld. Het is volgens artsen niet meer mogelijk om nu nog uit te maken of het een zeer zware griep of covid was.: Ik moet rekenen op een aantal weken hestelen zal een aantal afspraken moeten afzeggen.

Ik zal dus een tijdje van de radar verdwijnen.

Van den vos Kamp Reynaerde

Het zal wel een rare gedachtesprong zijn maar op de een of andere manier moet ik steeds denken aan den Vos Reynaerde , meesterlijk beschreven door Frits van Oostrom, toen ik ex minister Henk Kamp VVD voor de de enquetecommissie voor Fraude en Dienstverlening zag orakelen. Hij kan gewoon een personage zijn in dat middeleeuwse meesterwerk tijdens de beroemde Hofdag onder leiding van koning leeuw Nobel waar Reynaert ter verantwoording wordt geroepen voor zijn misdaden begaan tegen zijn mede diergenoten, de wolvin en de kip. Henk Kamp werd ingedaagd om zich te verantwoorden voor de inwerkingstelling van een onbarmhartige wet om fraude tegen te gaan en op een eerder moment voor het, tegen alle afspraken in,  opendraaien van de gaskraan om de staatskas te spekken en die van grote  fossiele brandstofondernemers. De Groningers zagen hun huizen verzakken en konden ongehinderd van binnenuit door de muren naar buiten kijken als gevolg van grote scheuren in de gevels. Bij de toeslagaffaire kwamen mensen in grote schulden en werden kinderen uit huis geplaatst.

Na de indaging begint al het verschil tussen beide aangeklaagden. De vos komt niet eens opdagen. De grote Raspoetin van de middeleeuwen, een doortrapte schurk maar niettemin een personage die dank zij zijn charme en welbespraaktheid de mensen op zijn hand krijgt, moet gehaald worden door Bruun de beer en Tybeert de kater. Beide pogingen lopen uit op een echec omdat Reynaert op slimme wijze gebruik maakt van hun zwakheden:honing en vette muizen. De vos prikt de stiekeme pretenties door als hij uiteindelijk wel opdaagt door iedereen, inclusief de koning, met zijn eigen hebzucht en ijdelheid te confronteren. Hij houdt daarmee de hofhouding een spiegel voor wat hem ondanks zijn slechte eigenschappen sympathiek maakt ondanks het feit dat hij een notoire boef is. Het is lachen geblazen met die Diabolical Vulpes.

De aanwezigheid van Henk Kamp doet elke grimas op het gezicht verdwijnen. Reken maar dat hij op tijd komt op de indaging, comfortabel gezeten in zijn BMW 530 met speciaal voor hem getunede vering die hem het genoegen verschafte of hij op gasgevulde kussens vervoerd werd.Daar zorgt Henk Kamp zelf wel voor.Hij kent elk detail van auto’s uit de betere klasse en heeft relaties in die wereld die zijn wensen kunnen inwilgen.

De verschillen tussen Reinaert en Kamp worden tijdens de hofdag steeds duidelijker. Weet onze Reynaert het hof en in het bijzonder de koningin in te palmen voor zijn doeleinden,  ex minister Kamp blijft hangen in het grimmige oordeel van de commissieleden dat ze te maken hebben met een ambtenaar Dorknoper, de welbekende kommaneuker uit Tom Poes. De regels en voorschriften zouden gedeclameerd moeten worden in het concertgebouw als hogere Kunst. Kunst met een hoofdletter. En wie dat niet accepteert, krijgt de fiolen van de toorn van Kamp over zich uitgestort.

De commissieleden realiseren zich steeds meer met schrik dat ze niet met een goedmoedige ambtenaar Dorknoper te maken hebben die slechts regels kent en wil naleven, maar een soort Javert uit Victor Hugo’s Roman les Miserables die een gevangene blijft achtervolgen omdat hij de regels heeft overtreden en hem meedogenloos najaagt.

Regels overtreden? Dan is het motto een schrikbewind voeren.

Reynaert heeft meer op zijn kerfstok. Hij heeft de haas Cuwaert stevig tussen de lendenen geklemd. Daar is erg veel over gefantaseerd, maar het is onmiskenbaar een scabreuze houding waarbij de haas ergens toch het haasje is.En terwijl Reynaert de Vos ook al de wolvin sexueel te grazen had genomen op seksueel gebied. We zien dat Kamp de Groningers sans gene tussen de benen klemt en ook de mensen die een foutje hebben gemaakt bij het aanvragen van een toeslag. Zij kregen Henk Kamp over zich heen. Zijn lendenen als een wolfsklem.

In de huidige tijd mogen we schrijven:  Kamp heeft deze mensen gewoon genaaid.

De vos vlucht uiteindelijk met zijn gezin naar een onbekende wildernis. Onbereikbaar voor wraakneming. Misschien heeft Kamp zijn wenk gezien. Kom maar achter me aan.Met struweel toegedekt zou hij een rustig perifeer bestaan kunnen leiden. Of zou de vos voor hem ook nog een val in petto hebben om zijn hoogmoed en ijdelheid af te straffen?

Dan zouden we misschien weer kunnen lachen om Henk Kamp die dan net als de pastoor in het middeleeuwse epos een teelbal ziet rollen waarbij de vos zou schamperen dat hij voortaan slechts met één klokske zijn lende-arbeid moet verrichten.

Obstetrisch Geweld

In de periode dat ik voor een Amerikaanse universiteit werkte was het mijn taak mee te denken over de beste manier hoe we medische competentie konden onderzoeken. Ik schreef een reeks artikelen voor Medisch Contact( te lezen via mijn website) om aan te tonen dat het medisch handelen aan veel krachten en mechanismen onderhevig was. Zo was het voor mij destijds een openbaring om te ontdekken dat zwarte vrouwen tijdens onderzoek anders behandeld werden dan blanke zwangeren. De zuigelingensterfte is onder de donkere vrouwen aanzienlijk hoger dan bij witte vrouwen.Die laatste kregen weer sneller een keizerssnee omdat artsen zich dan beter konden indekken tegen klachten en schadevergoedingen. Als bleek dat er iets mis kon gaan bij de geboorte, gewoon geen risico nemen. Een keizersnee als verweer tegen de kans op een aanklacht voor Malpractice. Zeker als deze vrouwen goed verzekerd waren en het inhuren van een advocaat voor hen binnen handbereik lag.

Ik was dan ook opnieuw stomverbaasd onlangs in de NRC te lezen dat er ook in Nederland veel misgaat bij bevallingen. Kort samengevat komt het hier op neer: degene die baart wordt weinig serieus genomen.

Berucht is natuurlijk dat lange tijd het belang van het kind boven dat van de moeder werd gesteld. De keizersnee werd toegepast om het kind te kunnen dopen, wat vaak ten koste van de moeder ging.

Maar nog steeds krijgen moeders vaak ongevraagd medicatie zonder dat ze daar toestemming voor gaven. Ook blijkt het slecht gesteld te zijn met moeders van kleur als het gaat om de verhouding baby-moedersterfte. En: vrouwen raken geleidelijk aan meer autonomie kwijt in hun keuze voor de manier hoe ze willen bevallen. Het is steeds meer zoals de Engelsen zeggen: The doctor delivers you of your baby!

De beide auteurs van het artikel in de NRC, Houwink ten Cate en Rodante van der Waal spreken zelfs van Obstetrisch geweld tegen bevallende vrouwen zoals ongewenst vaginaal onderzoek en de knip zonder toestemming.

Kom op vrouwen lijken ze strijdlustig te roepen, we laten ons niet meer op onze rug dwingen. Zelf dus beslissen hoe we willen bevallen en wat we allemaal toestaan om een baby ter wereld te brengen.

En nu we het toch over vrouwen hebben. In zijn zeer lezenswaardige boekMedische Omerta schrijft Jim Reekers-hoogleraar interventieradiologie aan het AMC te Amsterdam over de huidige praktijk dat wel 6000 baarmoeders verwijderd worden die volgens een wetenschappelijke studie-waar hij direct bij betrokken was- behouden hadden kunnen blijven door embolisatie (bloedvaten naar de baarmoeder worden afgesloten om aanzienlijk bloedverlies te voorkomen). Belangrijke voordelen: kortere ziekenhuisopname, geen lelijk litteken, behoud van vruchtbaarheid en ook heel belangrijk: het behoud van vrouwelijke identiteit.

Maar helaas. Gynaecologen waar vrouwen met specifieke klachten als eerste naar verwezen worden doen geen embolisatie, daarvoor moeten ze doorverwijzen naar een interventie radioloog die zich daarin heeft gespecialiseerd. Het verwijderen van een baarmoeder valt onder een DBC (Diagnose Behandel Combinatie ) en brengt dus geld in het laatje.Waarom dan doorverwijzen?

Blijkbaar ook geen probleem voor de verzekeraar die volgens Reekers totaal niet geïnteresseerd zijn in verbetering van de gezondheidszorg, zelfs niet als het een aanzienlijke kostenbesparing oplevert. Een conclusie die hij trekt na uitvoerig de resultaten van zijn onderzoek met de zorgverzekering besproken te hebben.

Toch goed om te weten wanneer je als vrouw met speciale klachten naar de dokter moet.

« Oudere berichten

© 2024 Jaap Gerritsma

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑