Auteur: Jaap Gerritsma (Pagina 3 van 3)

Politionele acties

Nog even over woke.

Ik las dat the Office of BGLTQ student life at Harvard University een bericht heeft uitgevaardigd dat iemands genderidentiteit en de manier hoe hij die gender uitdrukt onderhevig is aan dagelijkse schommelingen. Dit zou inhouden dat iemand op maandag zich een man voelt, dinsdag een vrouw, op woensdag non-binair etc. Men volgt werkgroepen en colleges met een wisselende identiteit bij wijze van spreken. Uit deze proclamatie maak ik op dat er erg veel veranderd is sinds de tijd dat ik aan een Amerikaanse universiteit werkzaam was. Daar was zeker sprake van diverse identiteiten maar die werden alleen getoond in speciale clubs in Lansing, Michigan die ik met vrienden en vriendinnen uit pure nieuwsgierigheid wel eens bezocht. Medewerkers van de universiteit overdag ik in pak die les gaven maar op weekenden waren het dragqueens of anderszins. Toen werden ze gedoogd, momenteel kunnen zij eendrachtig een geweldige invloed uitoefenen door mensen te cancelen die het niet met hen eens zijn of er andere ideeën op nahouden. 

                      De vraag is of dat terecht is?

Onze misschien toekomstige minister president Dylan Yesilgöz heeft bezwaren tegen cancelen. Zij ziet het zelfs als een gevaar voor de rechtstaat. De rechtstaat zou moeten doen wat ze moet doen om deze gecancelden te beschermen. Zij moet strijden tegen mensen die menen uit te kunnen maken welke informatie juist is of onjuist. Er bestaat niet zoiets als het recht om niet gekrenkt te worden. Wat overigens niet wil zeggen dat je geen rekening kunt houden met de mogelijkheid dat je mensen kunt kwetsen.

                      In de jaren 80/90 van de vorige eeuw schreef ik columns over de USA waar ik de term neger gewoon gebruikte. Dat woord zou ik in de huidige tijd niet meer kunnen plaatsen omdat die term kwetsend is geworden. Ik gebruik die term dan ook niet meer.Het zelfde geldt voor slaven die momenteel tot slaaf gemaakte worden genoemd. En zo zijn er nog meer woorden die geleidelijk aan het veld hebben moeten ruimen.Hier heeft de taal politie haar werk goed gedaan.Autochtoon en allochtoon zit als tegenstelling ook in moeilijkheden omdat het woord allochtoon aan iemand gaat kleven als een vorm van stigma dat zijn familie misschien niet op Nederlandse bodem is geboren en opgegroeid.Hoog en laag opgeleid moet het ook steeds meer ontgelden omdat het terecht de vraag is of iemand met een HBO of universitaire opleiding nu echt wel zo veel hoger is opgeleid dan een vakman?Taal werkt door in het gedrag van mensen.En zo neemt de klassieke man-vrouw tegenstelling ook steeds meer af omdat er steeds meer identiteiten erkenning krijgen wat blijkt uit het feit dat ze een eigen Office (en veel letters in het alfabet)hebben aan een van de belangrijkste universiteiten in de wereld. De eeuwenlang ingesleten norm dat seks iets is(moet zijn) tussen man en vrouw is al lang niet meer houdbaar in onze huidige cultuur hoewel er nog landen zijn waarop afwijking hiervan de doodstraf staat zoals onlangs nog in Uganda wettelijk is vastgelegd onder leiding van Museveni.

Het zijn maar een paar voorbeelden, maar de lijst met woorden en tegenstellingen zullen alleen maar toenemen omdat het accent niet langer op een tegenstelling mag berusten maar vermenging moet honoreren.

Maar als schilderijen, in een voorbeeld van Jolanda Withuis, die jaren geleden zijn geschilderd met de titel Negerin niet meer mogen worden tentoongesteld, zelfs niet met een toelichting dat de titel in een andere tijd heel gewoon was zoals bij bij de kunstenares Jeanne Bieruma Oosting , of bezwaar wordt gemaakt dat transvrouwen met mannelijke geslachtskenmerken niet bij vrouwen mogen worden opgesloten, de criticaster van de universiteit moet verdwijnen, zijn deze acties dan niet een vorm van onacceptabele dwingelandij?

                      Want waar blijft dan de redelijke discussie?

De blindheid van Vrouwe Justitia 

Als beginnend student in 1962 doolde ik door de binnenstad van Utrecht om de weg te leren kennen in de kronkelige binnenstad en trof al fietsend het standbeeld van Vrouwe Justitia in volle grandezza op haar sokkel in de buurt van het Domplein. Een beeld met wonderlijke symbolen.  Zij droeg in haar rechterhand een zwaard. In de andere een weegschaal en ze was geblinddoekt. Sommige symbolen snapte ik meteen zoals het zwaard en de weegschaal. Zij trekt ten strijde voor een rechtvaardige zaak, ze wikt en weegt, maar waarom die blinddoek? Later begreep ik, aangezien ik ook colleges recht volgde in het Academiegebouw, dat de vrouwe mensen beoordeelt zonder aanziens des persoons; ze is bij wijze van spreken kleurenblind. Zij laat zich niet beïnvloeden door het uiterlijk van iemand als zij wikkend en wegend een oordeel velt. 

Ik vind het bijzonder jammer dat dit bijzondere beeld uit het Utrechtse straatbeeld is verdwenen. Het schijnt nu in Groningen te zijn. Voor mij hoort het bij Utrecht, bij mijn eerste herinneringen aan het studentenleven; de oude binnenstad, de vele kerken, de Alma Mater. 

In de avondschemer van mijn leven stuit ik op steeds meer teksten waarin woke en anti-woke aan het vechten zijn om een been. Alleen al om die reden zou ik dat beeld voor een rechtvaardige rechtspraak weer eens willen zien, want de vrouwe staat in woke ter discussie. Het lijkt erop dat die stroming niet langer accepteert dat zij geblinddoekt is. Ze moet juist kijken of iemand zwart of wit is, queer of een van de vele ander identiteiten waar ze nu voor strijden. Ze moet in haar oordeel juist rekening houden met wat ze ziet, met de sluipende en soms bijna verborgen vormen van discriminatie die mensen levenslang ondervinden. Geen wikken en wegen maar in woke-bewustzijn de volle confrontatie aangaan als er onrecht wordt geroken. 

Simpel gezegd is woke opkomen voor raciale en sociale rechtvaardigheid. Het klinkt zo aandoenlijk eenvoudig maar als we de voorgeschiedenis van de woke cultuur bekijken die zoals vele culturele en sociale uitingen uit Amerika is komen overwaaien heeft het wokisme een lange gecompliceerde voorgeschiedenis. Was vrouwe Justitia rechtvaardig-we moeten het weer over slavernij hebben- toen na de afschaffing van de slavernij een zwarte in de trein ging zitten voor witten en daarvoor toch veroordeeld werd, later gesanctioneerd door het Hoger gerechtshof met de toelichting dat dit was toegestaan als het maar het comfort van mensen diende? 

Er volgde daarna nog vele wetten die de segregatie in kleur vastlegden en tot de dag van vandaag zijn sporen, zeker ook mentaal, heeft nagelaten. (Jim Crowe wetten). Er was een jarenlange strijd om die wetten te elimineren of te verzachten. 

Je zou woke kunnen zien als een direct gevolg van deze wetten en als een zeer heftige reactie op die periode van grote onrechtvaardigheid. 

Woke gelooft na al die jaren niet meer in rustig overleg en geweldloosheid. Zij gelooft in een strijd waarin ze samen in het gelid moeten staan als ze onrecht bespeuren en gaan vechten om dat onrecht ongedaan te maken door mensen te cancelen die in overtreding zijn. Cancelen is hun wapen geworden. Uitsluiting voor degene die inbreuk maakt op ervaren onrecht. 

De filosoof Kathleen Stock moest de universiteit in Engeland verlaten omdat ze bezwaar maakte dat transvrouwen gebruik wilden maken van een vrouwentoilet of opgesloten wilden worden in een vrouwengevangenis bij veroordeling omdat vrouwen zich dan onveilig zouden voelen. Geen enkel bezwaar tegen transvrouwen op zich maar Stock was tegen zelfidentificatie van deze identiteit omdat zelfbenoemde transvrouwen nog mannelijke geslachtskenmerken hebben en zich tot vrouwen voelen aangetrokken.  

Een nuancering in het debat. Academische vrijheid. Vrouwe Justitia stond erbij en keek ernaar. 

In Maastricht roerde woke zich enkele jaren geleden ook. Het universiteitsblad had voorgesteld gratis maandverband te verstrekken aan vrouwen die menstrueerden. Woedende lezers. De krant had moeten schrijven menstruerende mensen wat er zijn ook transmannen die nog menstrueren. De krant werd platgelegd. 

Hoewel de analyses van woke vaak terecht zijn en een lange voorgeschiedenis kennen in een onrechtvaardige behandeling is de vraag of hun strijdmethoden met de cancelen niet een vorm van tribalisme aan het worden is ofwel, zoals Jolanda Withuis zegt, een vorm van spijkerharde taalpolitie met soms erg onaangename consequenties. Hoe valt dit te rechtvaardigen? Welke zaak wordt hiermee eigenlijk gediend?  

Als ik het beeld van vrouwe Justitia weer eens zie zou ik me af te vragen of ik haar kan voorstellen zonder blinddoek of: misschien moet ze er nog een attribuut bij krijgen? AirPods in haar oren? Voor extra anti-discriminerende raad tijdens het wikken en wegen? 

Blote borsten 

Zo, die loopt er uitdagend bij. Een nog jonge meid, wapperend haar, lange rok met blote borsten.
‘Dat is wel moedig van je’ zei ik toen ze  mij passeerde.
‘Moedig?’
‘Jazeker.’
‘Dank u. Zojuist waren er een paar jongens die me voor slettebak uitscholden.  Riepen daarna nog: “en nu je doos nog trut.’
‘Mag ik je vragen waarom je het doet?’                                                                    
 “Waarom mag u,’ even kijkend naar  mijn wandelstok , ‘waarom mag u wel in uw blote bast hier over de gracht lopen en ik niet?’
Daar had ze  een punt want verschillende keren had ik jongens met blote borst bij mij langs de deur zien lopen. ‘Ik vind dat discriminatie en daar verzet ik mij tegen.’
‘Ben je dan niet bang voor aanhouding ? Prima, dan laat ik het  voorkomen. Moet de rechter maar eens uitleggen waarom mannen dat wel mogen en vrouwen niet.’
‘Misschien vindt de rechter wel dat mannen én vrouwen dat niet mogen.’
‘Dan is het toch discriminatie dat er alleen bij vrouwen wordt gehandhaafd. We leven hier toch niet in Iran waar mannen alles kunnen doen en vrouwen met allerlei regels worden onderdrukt. Je ziet hier in de Jordaan soms een man over straat fietsen die bijna helemaal naakt is. Slechts gekleed in reetveter. Nooit aangehouden. Als je het nu over aanstootgevend hebt.’
‘Zit wat in. Vrouwen zouden anders dan mannen worden behandeld.’
‘Borsten worden geseksualiseerd en daar moeten we van af.  Vrouwen moeten  hun vrijheid niet laten afhangen van wat mannen vinden.’
‘Hoe bedoel je dat?’
‘Wat mannen seksueel aantrekkelijk vinden is gewoon cultureel bepaald. Vroeger was het een bloot enkeltje. Nu zijn het grote borsten en smalle tailles, terwijl het vroeger kleine borsten en stevige heupen waren. Vrouwen moeten zich niet steeds aan die veranderende smaak onderwerpen. Wij moeten dezelfde vrijheid hebben als mannen. Daar kom ik dus voor op. Nog een fijne wandeling!’ En daar ging ze. Topless richting Lijnbaansgracht.

 Ik bedacht me hoe ik jaren geleden  met een vriendin in Louisiana in de Golf van Mexico wilde gaan zwemmen. Ze had haar bloes uitgedaan op het strand  en ze was al aan haar bh aan het frunniken om haar badpak aan te trekken.  Wij vrienden allemaal in paniek. Blote borsten. Hoge boetes tot wel 2000$. Soms gevangenisstraf.
Amerikaanse vrouwen en zeker de vrouwen in Iran en buurstaten hebben nog een lange” free the nipple” weg af te leggen.
Misschien ook nog wel in Nederland.

Broodje tjappen 

Nog een keer over resoneren. Nu niet over de inhoud, maar over de ludieke wijze hoe dit verhaal werd gepresenteerd in het theater de liefde in Haarlem.Voor diegenen die het verhaal niet hebben gelezen; het gaat over een steggelend echtpaar tijdens een reis door Frankrijk of ze wel of niet de Tom Tom moeten gebruiken om een weg uit een stadje te vinden. De presentatie vond op drie manieren plaats. Klassiek voorgelezen door de schrijver, in de vorm van drama waarin zoon en kleinzoon de rol van man en vrouw in de camper speelde en tot slot de rappende kleinzoon die van de tekst zijn tekst had gemaakt. De dialoog tussen een hakketakkend echtpaar was dus door drie generaties op een speciale manier aangeraakt. 

Allereerst de klassieke manier. De schrijver las de dialoog voor waarin de man de Tom Tom gaat gebruiken en de vrouw met een vorm van milde ironie steeds te kennen geeft dat een leuke vakantie niets van doen heeft met op het navigatieschermpje te turen. In een dialoog praten de personages zo natuurlijk mogelijk en de schrijver heeft de mogelijkheid om belangrijke informatie over de reis of andere zaken in dat gesprek aan de lezer kenbaar te maken. Ook kunnen gevoelens en speciale reacties de houding van personages kenschetsen.  Zo zegt de vrouw “Doe wat je niet laten kan.” Wat geen toegeeflijkheid verraad om dan de navigatie ook te gaan gebruiken en gaat de tongval overnemen van de Vlaamse vrouw die de tekst in de Tom Tom spreekt. 

De schrijver deed zijn best om het onderlinge getwist over de navigatie zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen alsof het een voorleessessie in het kinderprogramma Sesamstraat betrof. 

Daarna werd dezelfde dialoog gespeeld in een dramatische vorm door zoon Tjebbo en kleinzoon Tibbe. Nu wordt de tekst niet alleen gesproken maar ook uitgebeeld; de een speelde de vrouw, de ander de man en bijbehorende pruiken zorgden voor een kaal hoofd en lange haren. Een groot bord was het stuur van de camper waarin ze hun weg door het franse land probeerde te vinden. Het interessante van deze minivoorstelling was dat het conflictueuze in dat gesprek van het echtpaar veel sterker naar voren kwam. Hoeveel sterker kwam hun conflict niet de zaal binnen door het levendige taalgebruik, het protest van de vrouw en de reacties van de man die zo graag zijn einddoel wilde bereiken. 

En tot slot de rappende kleinzoon Tibbe. Een rap is een vorm van praten op muziek. Vaak met eigen taalgebruik.En  niet gespeend van scheldwoorden en krachttermen als het moet. Daar stond hij als 12 jarige, onbevangen en op de muziek van een hijgerig orgeltje(zelf gecomponeerde muziek), zong hij volkomen modern lezend van zijn telefoon met een spijkerbroek met grote gaten op dijen en knieën en rafels waar maar rafels kunnen hangen zijn versie van het man/vrouw getwist. 

(……..) Nee ik heb geen zin om hier rond te dolen.(…….) loop zelf op hete kolen. Vind jij rondjes draaien dan zo leuk(…..) ik rij nog liever een deuk. 

Je kunt ook uitstappen en ff takken met een Fransoos(….) nee dan ben ik totaal niet slay( …….) ik wil wel een broodje tjappen (….) 

Hij kreeg het meeste applaus. 

Hier te zien!

Geen tijd te verliezen

In mijn laatste bundel “Sluitsteen”die in de maand mei bij uitgeverij “De vergulde Snuitbeer” verscheen staat een hoofdstuk met de titel Resoneren met je omgeving.  Wanneer resoneer je met je omgeving en wanneer is dit niet het geval? In het verhaal steggelt een echtpaar of ze nu haast moeten maken om ergens op tijd  te komen of dat ze onderweg meer oog moeten hebben voor wat er op hun pad komt. Met het idee van resoneren is er misschien een brug te slaan in hun onenigheid.           

Het werkwoord resoneren was niet zomaar gekozen.Het is een term die is ontleend aan de socioloog Harmut Rose en hij bedoelt daarmee dat de relatie waarin het subject en de wereld antwoordend tegenover elkaar staan. De wereld kan van alles inhouden, de ons omringende natuur, een stad, een culturele manifestatie etc. En misschien moeten we het antwoorden van de omgeving niet al te letterlijk nemen en dit als een breed scala aan reacties zien zoals een knik, een wenk, een mooie gedachte, een ontroering etc., gebeurtenissen die een emotie op kunnen roepen.

Laten we eens proberen deze ietwat abstracte formulering een beetje te ontcijferen ofwel de vraag stellen wat het individu moet doen om antwoord te krijgen.

Het gaat dus in essentie om de vraag hoe je met tijd omgaat en hoe je tijd beleeft.Iemand die geen tijd te verliezen heeft ervaart veel van de omgeving vaak als een hindernis. Een irritant rood stoplicht, een snelheidsbeperking, een verliefd echtpaartje op de stoep waar je niet langs komt.We moeten toch voort!

Rose constateert dat de wereld steeds sneller gaat. Er zijn bijvoorbeeld onderzoekingen die aantonen dat de mens sneller dan vroeger over straat loopt en dit werkt niet altijd bevrijdend. Slenteren doet alleen nog de dakloze-irritant als die in de weg loopt of zit- maar anderen hebben geen tijd te verliezen want ja, op tijd zijn voor sluitingstijd, de trein halen, kortom tal van redenen om er stevig de pas in te zetten. Ik merk het ook aan discussieprogramma’s op de tv die steeds moeilijker te volgen zijn omdat  pratende hoofden hun praatsnelheid vaak versnellen, met soms ook nog een verhoogde stem om misschien het rammelende geraamte van hun argumentaties een beetje te verbergen achter een brei van woorden. Waar heb ik eigenlijk naar zitten luisteren vraag ik me dan wel eens af? 

Om de betekenis van tijd voor het voetlicht te brengen maakten de oude Grieken al een onderscheid tussen twee mythologische figuren namelijk Chronos en Kairos.De eerste is ons erg bekend, dat is de lineaire tijd ofwel de kloktijd. Kairos staat voor innerlijke tijdsbeleving door rust, concentratie, meditatie.Om heldere gedachten te krijgen moeten we kunnen dagdromen, moeten we in staat zijn om Chronos te vergeten, proberen als het ware jezelf te ontdekken wat voor jou betekenisvol is, wat jouw innerlijke waarden zijn; misschien krijg je wel leuke invallen.Hieraan bewust aandacht en tijd aan besteden is nodig om niet verstrikt te geraken in het raderwerk van chronos, die gebiedt haar wijzers in de gaten te houden, je te haasten. Ik probeer elke dag me hier een beetje op te bezinnen. Nu het weer zo mooi is en lekker warm zet ik een stoel aan het water van de gracht en neem niets mee, geen krant of telefoon. Kijk dan naar de waterhoentjes die op een portie stadsvuil een gezin groot brengen, tuur naar bootjes die voorbij komen en zie dan dat chronos soms ook de watersporter in zijn greep heeft. Sommigen varen veel te hard, botsen bijna op andere bootjes omdat zij voortdurend op hun telefoon zitten te turen. En oordelend over het aantal lege flesjes willen ze de omgeving ook niet erg waarnemen maar zich in een roes afsluiten.

De inmiddels overleden wielrenner Jacques Anquetil had als bijnaam “Monsieur Chrono”. Hij was kampioen in de snelheid om van A naar B te fietsen, diep over zijn stuur gebogen, zijn voeten in de klemmen.  Maar we hebben ook de  wielrijder  die rustig door de natuur fietst en af en toe afstapt om naar een veld met bloemen te kijken,boslucht opsnuift, naar de geluiden van vogels luistert. Ook de fietswereld is steeds sneller geworden. De fietspaden door de duinen en bossen zijn racebanen geworden, het zijn allemaal Anquetils. De uitrusting, het turen op de meters en wijzers. Ze racen de eenvoudige weggebruikers van de weg.  

Resoneren met je omgeving is er niet uit op om een prestatie te leveren voor anderen of voor jezelf, maar heeft als doel een innerlijke beleving, proberen een essentie te ontdekken en daarbij helpt de aandacht voor de omgeving die dan iets bij je los kan maken.Onderweg zijn en je misschien afvragen wat de omgeving met je doet. Het is de verbinding tussen Cronos en Kairos.

Resoneren met je omgeving is vaker nodig als we we niet met onze vingers in het uurwerk bekneld willen raken.We hoeven ons toch niet altijd te laten meeslepen in de versnellingsmachine die de laatkapitalistische samenleving is geworden.Lekker meer tijd nemen om te ontdekken wie we nu zelf eigenlijk zijn. 

Soms moet het middelvingertje omhoog.

Een onvergetelijke boekpresentatie: de video

Het was echt een stevig welkom door de groep Bloco Barril, een Afro-Braziliaanse percussiegroep uit Haarlem onder leiding van Pepijn Zwaanswijk.

Frénk van der Linden presenteerde de presentatie.

Zoon Tjebbo en kleinzoon Tibbe Gerritsma (v.a. 6:21) zullen de presentatie op geheel eigen wijze afsluiten.

Uitgever De Vergulde Snuitbeer presenteert: Sluitsteen

De verrassingen ontsluierd:
Een stevig welkom door de groep Bloco Barril, een Afro-Braziliaanse percussiegroep uit Haarlem onder leiding van Pepijn Zwaanswijk.

Frénk van der Linden presenteert en bevraagt de sprekers.

Zoon Tjebbo en kleinzoon Tibbe Gerritsma zullen de presentatie op geheel eigen wijze afsluiten.

Sluitsteen van Jaap Gerritsma

Niet alleen de laatste jaren, maar zeker het laatste jaar is Jaap Gerritsma bezig geweest om zijn verhalenbundel te complementeren. Oude vrienden inspireerden tot soms bizarre situaties, oude romances konden de boel flink in de war schoppen. En om van die ene koe nog maar te zwijgen.

Bijna is het zover. Eind april 2023 rolt Sluitsteen van de persen. De eerste van een reeks kleine leuke boekjes. Via Instagram, Facebook of de website link daar krijg je al wat meer informatie.

Sluitsteen – Jaap Gerritsma, uitgever: De Vergulde Snuitbeer
Nieuwere berichten »

© 2024 Jaap Gerritsma

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑